Povećaj veličinu slova
Vrati na prvobitnu veličinu slova
Samnji veličinu slova
štampaj
štampaj
Pošalji prijatelju
Milenijumsko prijateljstvo,vekovna mržnja
NAJAVA MEĐUSOBNOG POVLAČENJA TUŽBI ZA GENOCID IZMEĐU SRBIJE I HRVATSKE PODSETILA JE, POKAZUJE VELJKO MILADINOVIĆ, NA ČESTO PREĆUTKIVANU ČINJENICU: OVA DVA NARODA SVE DO PRE STO GODINA NISU VODILA NIJEDAN RAT
1
Prevedeno sa „sve teže razumljivog" hrvatskog jezika, to znači da na Balkanu dominira uverenje da je mržnja između Srba i Hrvata duboko istorijski ukorenjena i da samo čeka pogodne istorijske okolnosti da ispliva na površinu. Istorija Balkana koja vekove ispunjava ratovima i krvoprolićima, međutim, sve do dvadesetog veka ne poznaje ratove Srba i Hrvata. U istoriografiji, koju pišu zapadni istoričari, to se naziva fenomenom „milenijumskog prijateljstva" - dva naroda koji su vekovima jedni druge nazivali braćom, a onda se samo u jednom veku ubijali do istrebljenja.
Naravno, kako to biva u ratovima, uvek jedan narod „više istrebi" drugi, zbog čega se odnos Srba i Hrvata u 20. veku svodi na odnos pobednik-gubitnik. A u iščekivanju istorijskog pomirenja koji promovišu zvanične politike, postavlja se pitanje gde zapravo leže koreni mržnje Srba i Hrvata? I kako je moguće da iz 19. veka, gde su se dva naroda zajednički borila za svoje ciljeve, u 20. veku to proizvede zločine takvih razmera kakav je bio ustaški genocid u Drugom svetskom ratu?
Koliko je teško pitanje fenomena srpsko-hrvatske mržnje - u kome leži i objašnjenje fenomena balkanskog lonca - svedoči i odgovor nove potpredsednice hrvatske vlade Milanke Opačić, inače Srpkinje po nacionalnosti: „Ne znam, teško je to shvatiti."
Ona je danas personifikacija „normalizacije odnosa". Radi se o potpredsednici vladajućeg SDP-a, a važi za prvu Srpkinju koja je posle govora dobila aplauz u Hrvatskoj.
„Ja to posmatram sa svoje razine kao građanke Hrvatske koja u odnosu na većinu različitog dana slavi Božić, svoje blagdane i neguje svoju tradiciju. Znam samo da svi koji ovde žive imaju iste probleme, uglavnom ekonomske, i problem nezaposlenosti. I pogotovo u sredinama koje su bile zahvaćene ratom, ljudi imaju iste probleme", kaže za Nedeljnik potpredsednica hrvatske vlade.
2
„Teško sam se nosila sa tim, da je jedan deo krenuo protiv svog prvog suseda sa kojim je do tada živeo u miru. Živela sam u uverenju da je to razilaženje moglo proći bez ratova. Moja opcija je od devedesetih godina bila građanska. Teško je shvatiti šta je navelo pojedince da uđu u rat, pogotovo one koji su činili zverstva. Teško je ući u mozak tih ljudi", priča Milanka Opačić.
Kako objašnjava direktor Instituta za savremenu istoriju Momčilo Pavlović, pogrešno je tvrditi da između dva naroda postoji mržnja, ali on ističe da u delu hrvatske javnosti i političke elite postoji antisrpska frustracija, koja u neredovnim uslovima proizvodi izlive mržnje. On kaže da je fenomen milenijumskog prijateljstva posledica specifičnih političkih odnosa na Balkanu, gde su se mali narodi zajedno borili protiv velikih sila čiji su se interesi ukrštali na ovom prostoru.
„Srbi i Hrvati nikada nisu ratovali jer Hrvati nisu imali samostalnu državu da bi mogli da ratuju. Hrvatska je postojala kao politički subjekt u okviru jakih evropskih monarhija i u njihovoj vojsci bili egzekutori određene politike. Hrvati i Srbi su 1918. godine imali zajednički interes da sruše Austrougarsku, ali čim su je srušili, tu se zajednički interes završio. Srbi su mislili da su pomogli Hrvatima stvaranjem zajedničke države, a Hrvati su to videli kao stepenik ka osamostaljenju. Treba napomenuti da je Srbija uvek priznavala Hrvatsku posebnost, i tu nema spora. Srbe i Hrvate sem vere ne razdvaja ništa. I tu su generisane sve različitosti. Srbi i Hrvati se ponašaju isto, ne zato što su različiti, nego zato što su isti. Isto se ponašaju u osveti, mržnji, ljubavi", kaže Pavlović.
Kao izvore netrpeljivosti Srba i Hrvata na prostoru današnje Hrvatske istoričari uglavnom navode frustracije u hrvatskom narodu koje su proizašle iz činjenice da su Srbi koji su naseljavali prostore Vojne Krajine imali povlašćen položaj; da su kao vojnici od bečkog dvora dobijali besplatna imanja, nisu plaćali poreze i za razliku od Hrvata, koji su imali status kmetova, nisu odgovarali lokalnim vlastima. S druge strane, Hrvatska je od formiranja Austrougarske bila pod direktnom vlašću Mađara, a u političkoj borbi za svoju samostalnost suočavala se sa mađarskim državnim pravom koje podrazumeva da su Mađari jedini politički narod u Mađarskoj. Po toj analogiji u Hrvatskoj je dominirao stav da Hrvati treba da budu jedini politički narod u Hrvatskoj. To je uverenje koje se održalo do devedesetih, kada je na vlast došao HDZ Franje Tuđmana i iz Ustava Hrvatske izbacio Srbe kao konstitutivni narod.
Dok se u 19. veku formirala ideja o zajedničkom poreklu i jeziku, i kada su hrvatski intelektualci prihvatili jezičku reformu Vuka Karadžića, u periodu pre Prvog svetskog rata očiti su bili i različiti pogledi na pojam Srba i Hrvata kao jednog naroda. Dva najuticajnija političara tog vremena bili su Svetozar Pribićević i Stjepan Radić (kasnije ubijen u Skupštini Kraljevine SHS 1928). Njih dvojica su često zajedno radili na suzbijanju dominacije Beča i Budimpešte. Ali, Radić je bio za narodno jedinstvo koje će polovinu „našega naroda" ujediniti u Habzburškoj monarhiji, u Kraljevinu Hrvatsku, a drugu polovinu u Balkanski savez i to tako „da Habzburška monarhija i Balkanski savez budu najbolji prijatelji".
Pribićević je kao Srbin smatrao da će „Srbi i Hrvati polagati jednako pravo na svaki deo 'naše narodne zajednice', zvao se taj deo Hrvatska i Slavonija, Dalmacija, Istra, Međimurje, Bačka, Banat, Srbija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Stara Srbija ili Makedonija".
Ipak, u nekim hrvatskim krugovima se razvijala mržnja prema Srbima upravo po osnovu koncepcije državnog prava da Hrvati treba da budu jedini politički narod. Jedna od najvažnijih istorijskih ličnosti Hrvatske 19. veka Ante Starčević tako je govorio da Srbe treba staviti van zakona, i da su Slavenoserbi smeće koji su Hrvatsku izdali, i da će je opet izdati, makar na svoju štetu. Zanimljivo da je on, iako rođeni Dalmatinac odrastao na „ikavici", tokom života govorio i pisao na „ekavici". A razlog je bilo suprotstavljanje Vuku Karadžiću i hrvatskim lingvistima koji su „ijekavicu" odabrali kao kompromis zajedničkog jezika.
3
U hrvatskom nacionalnom korpusu uvek je bila dominantna politička skupina opredeljena za neki oblik saradnje sa Srbima, kaže hrvatski novinar Denis Kuljiš
„U hrvatskom nacionalnom korpusu uvek je bila dominantna politička skupina koja je bila opredeljena za neki oblik saradnje i zajedništva sa Srbima", kaže Kuljiš.
Zapravo, prvi ozbiljan sukob Srba i Hrvata koji je iza sebe ostavio zločine dogodio se za vreme Prvog svetskog rata, kada je Austrougarska objavila rat Srbiji, i preko Drine slala jedinice koju su činili Južni Sloveni. Iako je u sastavu Austrougarske vojske bilo čak i Srba, u ratu su se „iskazale" hrvatske jedinice, kao kao što je bila zloglasna austrougarska 42. „vražja" divizije. Ta jedinica je činila stravične zločine u Mačvi, a između ostalih, u njoj je bio i Josip Broz Tito.
Kompletan tekst pročitajte u pressovom Nedeljniku
Izvor: PRESS NEDELJNIK
Nema komentara.